Jakie są rozwiązania problemów z szumami usznymi?

Najskuteczniejszym, potwierdzonym badaniami klinicznymi rozwiązaniem, jest terapia TRT   z wykorzystaniem generatorów dźwięków. Podstawą terapii TRT jest dostarczenie odpowiedniego tła dźwiękowego,  które zawsze w ciszy  powinno być obecne dodatkowo w tle do własnego szumu. Bardzo ważna jest możliwość nieprzerwanego otaczania się takim dźwiękiem we wszystkich  chwilach ciszy, np. przez całą noc, mimo nawet dobrego snu. Ważne jest podkreślenie, że dźwięku tego nie słuchamy, ma on być tylko ‘towarzyszem’ własnego szumu, szczególnie jeśli wokół nas jest cisza. Najlepsze są więc dźwięki obojętne, jednostajne i nie przyciągające uwagi. Takie tło dźwiękowe zapewniają generatory dźwięków, w przeciwieństwie do odbiornika radiowego, telewizyjnego lub innego źródła zmieniającego się w czasie sygnału akustycznego, który przyciąga uwagę.

Dźwięk ten nie powinien być również dostarczany przy pomocy słuchawek. Zewnętrzny przewód słuchowy nie może być zamknięty, np. słuchawkami dousznymi (telefony GSM, MP3, MP4, itp. ). Każde zatkanie uszu z reguły przynosi odwrotny skutek – nasilenie szumu usznego i nadwrażliwości  słuchowej.

Dodatkowo, w przypadku generatora dźwięków istnieje możliwość podłączenia zewnętrznych głośników (pod poduszkę) lub poduszki dźwiękowej, co powoduje, że odtwarzane dźwięki mogą być dostępne tylko dla osoby, która ich potrzebuje. Jednocześnie zwiększony jest komfort słuchania. Dźwięki docierają z zewnątrz, w sposób naturalny,  potęgując  wrażenie autentyczności.
Terapia TRT jest prosta i bardzo skuteczna. Przeprowadzone badania pokazują, że terapia TRT powoduje poprawę komfortu życia osób zmagających się z problemem szumów usznych, a w 75% przypadków zdecydowane zmniejszenie świadomości odczuwania szumów - również w ciągu dnia. Metoda ta cieszy się coraz większą popularnością wśród lekarzy i pacjentów. Z dnia na dzień przybywa osób, które dzięki niej zdołały powrócić do normalnego życia. Terapię TRT możesz rozpocząć już teraz. Warunkiem jest posiadanie odpowiedniego generatora dźwięków

Jak ustawić generator dźwięków przy terapii szumów usznych (TRT)

Rodzaj dźwięku - wybieramy dźwięk

Najlepszy jest dźwięk jednostajny, monotonny, nieprzyciągający uwagi. W brzmieniu powinien różnić się od szumu własnego, najlepiej jak ma wiele różnych częstotliwości, np. szum szerokopasmowy (tzw. szum biały), szum padającego deszczu, itp. Ważne jest podkreślenie, że dźwięku tego nie słuchamy, ma on być tylko obecny dodatkowo w tle własnego szumu. Bardzo istotna jest możliwość nieprzerwanego otaczania się takim dźwiękiem we wszystkich chwilach ciszy np. całą noc, mimo nawet dobrego snu.

Ustawiamy głośność

Głośność (w momencie ustawiania generatora) powinna być dostosowana do odczuwalnego poziomu szumu własnego. Dźwięk z generatora nie powinien zagłuszać szumów usznych !. Powinien być ustawiony trochę ciszej od własnego szumu. Po uruchomieniu generatora – nie koncentrujemy się ani na szumie własnym ani na szumie z generatora. Najlepiej skupić się na zupełnie czymś innym np. nad książką lub jakimś innym zajęciem. Nie myślimy o szumie własnym, nie sprawdzamy czy go słyszymy. Po pewnym czasie powinniśmy przestać słyszeć dźwięk z generatora. Szum własny powinniśmy przestać słyszeć w drugiej kolejności. Dźwięk ten będzie zhabituowany (przestaniemy go odczuwać !).

Tinnitus Retraining Therapy (TRT) oparta na modelu neurofizjologicznym – jako metoda podstawowa

CEL: Habituacja reakcji na szum i habituacja percepcji szumu usznego

Model neurofizjologiczny

Model neurofizjologiczny zakłada rozwój zjawiska szumu usznego w oparciu o uwarunkowane odruchy, które odbywają się na poziomie podświadomości. Pomimo wprowadzenia do terapii pewnych elementów oddziaływania na świadomość pacjenta, zasadniczą częścią leczenia jest tu bierny trening dźwiękiem prowadzący do ‘przestrojenia’ lub ‘przetrenowania’ ośrodków podkorowych, tak, aby szum uszny stał się zjawiskiem możliwie jak najbardziej obojętnym dla pacjenta.

Dąży się do:

• habituacji reakcji – poprzez konsultacje lekarskie
• habituację percepcji  - poprzez terapię dźwiękiem.

Główny cel terapii TRT

Terapię prowadzi się przydzielając pacjentów do tzw. kategorii terapeutycznych. Głównym celem terapii jest osiągnięcia możliwie najgłębszej habituacji szumów usznych poprzez zmniejszenie lub przerwania wytworzonych odruchów w centralnych układzie nerwowym. Terapia metodą TRT zmierza do tego, by szum stał się doznaniem możliwie jak najbardziej obojętnym dla pacjenta i jednocześnie jak najmniej uświadamianym. Głównym zadaniem prowadzącego TRT jest wydostanie pacjenta z mechanizmu błędnego koła. Prowadzi to do zniwelowania negatywnych reakcji i asocjacji związanych z szumem, a tym samym ułatwia habituację wrażenia szumu usznego tzn. zmniejszenie lub nawet zniesienie jego percepcji w korze mózgowej.

Do tego celu wiodą dwie równoległe drogi postępowania:

• konsultacje terapeutyczne
• trening dźwiękiem

Należy przy tym podkreślić, że te dwie drogi wzajemnie się uzupełniają i są ze sobą nierozerwalnie związane. O ile w pewnych przypadkach można uzyskać pozytywny efekt terapeutyczny prowadząc tylko konsultacje, o tyle stosowanie samego treningu dźwiękiem jest zawsze błędem w sztuce. Celem konsultacji jest pełna demistyfikacja szumu, spowodowanie by pacjent całkowicie przestał się go obawiać. Niezwykle ważne jest też zapoznanie pacjenta z wynikami przeprowadzonych badań audiologicznych, wytłumaczenie pacjentowi co dzieje się w jego narządzie słuchu i wskazanie potencjalnego miejsca generacji szumu.

Zmniejszenie kontrastu pomiędzy sygnałem szumu, a tłem otoczenia

Dźwięk ma za zadanie zmniejszyć kontrast w drogach słuchowych pomiędzy sygnałem szumu, a tłem otoczenia. Dźwięk może być dostarczany za pomocą różnych urządzeń np. kasety, radio, urządzenia elektryczne, ale najwygodniej jest używać go z generatorów szumu szerokopasmowego lub innych generatorów dźwięków. Dodatkowo pacjent powinien zapewnić sobie wzbogacone tło akustyczne otoczenia, nawet w nocy, by podczas fizjologicznego przebudzenia nie spotkać się z ciszą. Do tego celu najlepszy są generatory dźwięków, który można postawić przy łóżku tzw. ang. „bed-side generator”.

Dla pacjentów, którym szum dokucza głównie w ciszy (wieczorem i w nocy) często w zupełności wystarcza taki generator i tło akustyczne generowane przez niego z wolnego pola. W przypadku pacjentów z niedosłuchem, do treningu używa się wzbogaconego tła akustycznego otoczenia wzmocnionego przez odpowiednio dobrane i ustawione aparaty słuchowe. Niedosłuch jest bowiem jakby „przebywaniem w ciszy”. Niesprawne ucho nie jest w stanie odbierać części dźwięków z otoczenia i sygnał szumu zaczyna wybijać się na pierwszy plan będąc ‘pierwszoplanowym’ bodźcem w drogach słuchowych. Założenie aparatu przywraca naturalne środowisko dźwiękowe człowieka, dzięki czemu sygnał szumu przestaje się tak bardzo wyróżniać i zwykle dość szybko pacjenci odczuwają poprawę będąc w aparatach słuchowych.

Aparat słuchowy przydatki przy średnim lub znacznym niedosłuchu

Jeżeli pacjent ma niedosłuch średniego do znacznego stopnia (na poziomie 60 dB HL do 80 dB HL) - aparat słuchowy razem z generatorem może być bardziej przydatny niż sam aparat słuchowy. Dla tych ubytków słuchu, wymagany jest duży stopień wzmocnienia, co może uniemożliwiać tylko częściowe maskowanie szumu usznego w aparacie słuchowym. W tych przypadkach do zmniejszenia wychwytywania szumu własnego w ciszy najlepszy jest szum z generatora połączonego z aparatem słuchowym. Szum z generatora zastępuje ciche dźwięki otoczenia, którymi zawsze powinny otaczać się osoby aparatowane z szumem usznym. Dla pacjentów z  głębszymi ubytkami słuchu (powyżej 80 dB HL) – terapia dźwiękowa staje się znacznie trudniejsza do wprowadzenia w życie, ponieważ często niemożliwe jest wzmocnienie cichych dźwięków otoczenia do poziomu słyszalności. Osoby z szumem usznym i głębokim niedosłuchem, mogą być kandydatami do wszczepienia implantu ślimakowego i osiągania pewnej ulgi ze stymulacji elektrycznej.

Neuromonics - zwana również odczulaniem akustycznym jest to stosunkowo nowa metoda terapii szumów usznych opracowana przez dr Paula Davisa z Australii. Opiera się na Tinnitus Retraining Therapy i jest jej modyfikacją. W Neuromonics tak jak w TRT kładzie się nacisk na współistnienie konsultacji i terapii dźwiękiem - tutaj w postaci muzyki. Muzyka jest specjalnie ‘przygotowywana’, obrabiana pod względem amplitudy i tempa oraz filtrowana zgodnie z progiem słyszenia pacjenta. Muzyka jest mieszana z białym szumem i filtrowana do wyższych częstotliwości (powyżej 10 000 Hz). Nagrania muzyczne na niskim poziomie intensywności przeznaczone są do słuchania w słuchawkach przez 2 do 4 godzin dziennie minimum przez okres około 6 miesięcy. W chwilach przerwy między poszczególnymi nagraniami, przez kilka pierwszych miesięcy używa się szumu białego, następnie samą muzykę. Metoda odczulania akustycznego działa pozytywnie na pewne grupy pacjentów, ale ma tez duże ograniczenia (nie można jej stosować np. przy niedosłuchach, wysoki koszt terapii również ogranicza jej  stosowanie). W Polsce nie została dotychczas wprowadzona do powszechnej terapii.

Terapie oparte na modelu psychologicznym. Jest to w pewnym sensie zarządzanie reakcją pacjenta. 

CEL: habituacja reakcji na szum uszny

Model psychologiczny - główny nacisk kładzie się na świadome procesy poznawcze dotyczące zjawiska szumu usznego. Kluczem do osiągnięcia habituacji jest tu zmiana świadomego podejścia i reakcji na szum uszny, którą zgodnie z tym modelem  można osiągnąć po zastosowaniu różnych rodzajów terapii psychologicznych. W psychoterapii, podobnie jak w metodzie TRT, dąży się do habituacji szumów usznych. Szum uszny ma zwykle o wiele większy wpływ na życie osób cierpiących na niego niż izolowany niedosłuch. Stąd psychoterapia wydaje się odgrywać znaczną rolę w terapii szumu. Często trudno jest znaleźć granicę pomiędzy konsultacjami klinicznymi, a formalną psychoterapią. W wielu badaniach klinicznych porównywano różne typy psychoterapii  i nie wykazano przewagi któregokolwiek ze sposobów postępowania, jakkolwiek notowano dość znaczny stopień poprawy stosując te techniki naprzemiennie. W Polsce psychoterapia do niedawna nie była popularna w leczeniu szumów usznych. Badania nad wpływem procesów psychologicznych na szumy uszne mają jednak długą tradycję w wielu ośrodkach naukowych w świecie.

Terapie psychologiczne prowadzą do:

• redukcji poziomu pobudzenia autonomicznego układu nerwowego - terapia relaksacyjna
• zmiany emocjonalnego znaczenia szumu usznego - identyfikacja własnych myśli, przekonań, odczuć - terapia poznawczo-behawioralna
• redukcji innych czynników stresogennych - terapia poznawczo-behawioralna

Szacuje się, że u podłoża nawet 65% subiektywnych szumów usznych leżą przyczyny somatosensoryczne, w tym mięśniowo-powięziowy zespół bólowy (ang. myofascial pain syndrome, MFPS), związany z obecnością punktów spustowych (trigger points, TrP), zlokalizowanych w obrębie mięśnio-powięzi .

Do cech charakterystycznych szumów usznych, które mogą wskazywać na ich pochodzenie mięśniowe należą:

• jednostronność,
• niskie natężenie,
• zmienność czasowa.

Diagnozę możemy postawić między innymi na podstawie wywołania szumu (lub zmiany jego natężenia) po podrażnieniu punktu spustowego w danym mięśniu.  Przeczytaj więcej o szumach usznych na stronie KORE Fizjoterapia Specjalistyczna. https://centrum-kore.pl/leczenie-szumow-usznych-poznan-swarzedz/